hūmānitas, ātis, f. humanus, human nature, humanity, in a good sense; the qualities, feelings, and inclinations of mankind. In gen. (for the most part only in Cic.): magna est vis humanitatis, multum valet communio sanguinis, Cic. Rosc. Am. 22, 63: naturas hominum vimque omnem humanitatis penitus perspicere, id. de Or. 1, 12, 53: humanitatis societas, id. Rep. 2, 26: communis humanitatis jus, id. Fl. 11, 24; cf.: communis humanitatis causa, id. Quint. 16, 51: peterem errato veniam ex humanitate communi, id. Sull. 23, 64: humanitatis prima species, id. Tusc. 4, 14, 32: at natura certe dedit, ut humanitatis non parum haberes, id. Rosc. Am. 16, 46: humanitatem tuam amoremque in tuos reditus celeritas declarabit, id. Att. 4, 15, 2: nec potuisse (te) non commoveri (viri amicissimi morte) nec fuisse id humanitatis tuae, id. Lael. 2, 8: fac, id quod est humanitatis tuae, ne quid aliud cures hoc tempore, nisi ut quam commodissime convalescas, which you owe to yourself as a man, id. Fam. 16, 11, 1: assiduitate molestiarum sensum omnem humanitatis ex animis amittimus, id. Rosc. Am. 53, 154 fin.; cf.: jam ad ista obduruimus et humanitatem omnem exuimus, id. Att. 13, 2, 1; id. Lig. 5, 14: nisi ex ejus animo exstirpatam humanitatem arbitramur, id. Lael. 13, 48: age vero, quid esse potest in otio aut jucundius aut magis proprium humanitatis quam sermo facetus ac nulla in re rudis? id. de Or. 1, 8, 32: homines quidem pereunt: ipsa humanitas, ad quam homo effingitur, permanet, Sen. Ep. 65.

— Transf., concr., i. q. humanum genus, the human race, mankind (very rare; mostly post-class.): ista in figura hominis feritas a communi tamquam humanitatis corpore segreganda est, Cic. Off. 3, 6, 32: humanitatem hoc loco dicimus omne hominum genus, Hier. Ep. 147: timorem omnem, quo humanitas regitur, sustulerunt, Min. Fel. Oct. 8; App. Dogm. Plat. 1, p. 11; id. Trism. p. 288. In partic. Humane or gentle conduct towards others, humanity, philanthropy, gentleness, kindness, politeness (syn.: comitas, facilitas, mansuetudo, clementia, opp. severitas; very freq. and class.): quemquamne existimas Catone proavo tuo commodiorem, communiorem, moderatiorem fuisse ad omnem rationem humanitatis? ... Sed si illius comitatem et facilitatem tuae gravitati severitatique asperseris, etc., Cic. Mur. 31, 66; cf.: pro tua facilitate et humanitate, id. Fam. 13, 24, 2: difficillimam illam societatem gravitatis cum humanitate, id. Leg. 3, 1, 1: ut summa severitas summa cum humanitate jungatur, id. Fam. 12, 27: ad humanitatem atque mansuetudinem revocavit animos hominum, studiis bellandi jam immanes ac feros, id. Rep. 2, 14; cf. id. Sull. 33, 92; id. de Imp. Pomp. 14, 42; cf. also: omnia plena clementiae, mansuetudinis, humanitatis, id. Q. Fr. 1, 1, 8 fin.; and: pro sua clementia atque humanitate, Hirt. B. G. 8, 21, 2; Caes. B. C. 3, 20, 2: tantaque poena (eos) afficiamus, quantam aequitas humanitasque patitur, Cic. Off. 2, 5, 18: singularis humanitas suavissimique mores, id. Att. 16, 16, A, 6: Caesaris summa erga nos humanitas, id. Fam. 4, 13, 2; cf.: amorem erga me, humanitatem suavitatemque desidero, id. Att. 15, 1, A, 1: humanitas vetat superbum esse adversus socios, Sen. Ep. 88 med.: humanitatis praecipua pars est, honestissimum quemque complecti, etc., Plin. Ep. 9, 5, 1: illa vero vitiosissima, quae jam humanitas vocatur, invicem qualiacumque laudandi, Quint. 2, 2, 10.

— Mental cultivation befitting a man, liberal education, good breeding, elegance of manners or language, refinement (cf. on this signif. Gell. 13, 16; syn.: doctrina, litterae, eruditio; freq. and class.): homo non communium litterarum et politioris humanitatis expers, Cic. de Or. 2, 17, 72: esse politum propriis humanitatis artibus, id. Rep. 1, 17; cf.: humanitate politiores, id. de Or. 2, 37, 154: in omni recto studio atque humanitate versari, id. ib. 1, 60, 256: sine ulla bona arte, sine humanitate, sine ingenio, sine litteris, Cic. Verr. 2, 4, 44, § 98: doctrinae studium atque humanitatis, id. Cael. 10, 24; cf.: propter humanitatem atque doctrinam Anco regi familiaris, id. Rep. 2, 20: in omni genere sermonis, in omni parte humanitatis dixerim oratorem perfectum esse debere, id. de Or. 1, 16, 71; cf. id. ib. 1, 9, 35 (Ellendt ad loc.): orator inops quidam humanitatis atque inurbanus, id. ib. 2, 10, 40: ea quae multum ab humanitate discrepant, ut si quis in foro cantet, good manners, id. Off. 1, 40, 145: Socratem opinor in hac ironia dissimulantiaque longe lepore et humanitate omnibus praestisse, polished language, id. de Or. 2, 67, 270: (epistulae) humanitatis sparsae sale, id. Att. 1, 13, 1: alicujus litteras aut humanitatem adamare, id. Rosc. Am. 41, 121: litteris, et humanitate alicujus delectari, Cic. Verr. 2, 3, 4, § 8.