Definition of civilis
a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y zgo back
Orthography ID = 2010697
1.
LNS
cīvīlis, cīvīle
civis
adjective (3rd 2-termination)
  1. Of or pertaining to citizens, civil, civic
  2. from midnight to midnight
  3. private rights, the law
  4. The body of Roman law relating to private rights, the Civil Law
  5. the code of procedure, the forms of process
  6. Relating to public or political life, political, public, state-
Abbreviations
cīvīlis, e, adj. civis. Of or pertaining to citizens, civil, civic (class. in prose and poetry, and very freq.): sanguine civili rem conflant, by the blood of citizens, * Lucr. 3, 70; Cic. Fam. 15, 15, 1: conjuratio, id. ib. 5, 12, 2: bellum, id. Att. 7, 13, 1; id. Imp. Pomp. 10, 28: bella, Hor. Epod. 16, 1; Luc. 1, 1: genus belli, Cic. Att. 7, 13, 1; Sall. C. 47, 2; Quint. 12, 1, 16; Flor. 3, 22, 10; 3, 23, 7: facinus, Cic. Att. 7, 13, 1.

—So De Bello Civili, the title of a portion of the Commentaries of Julius Caesar, Flor. 4, 2, 4: discordia, Sall. C. 5, 2: dissensio, id. J. 41 fin.: discidii specie, Tac. A. 14, 60: irae, id. ib. 1, 43: acies, Ov. M. 7, 142: arma, civil war, Cic. Div. 2, 2, 6; Tac. A. 1, 9: aestus, Hor. Ep. 2, 2, 47: Mars, Ov. H. 6, 35: busta, Prop. 2, 1, 27: victoria, Nep. Epam. 10, 3; Sall. J. 95, 4; Tac. H. 4, 38 fin.: praeda, id. ib. 3, 15 et saep.: mos consuetudoque, Cic. Off. 1, 41,148; cf.just before: instituta civilia: conciliatio et societas, id. N. D. 2, 31, 78: facinus, id. Att. 7, 13, 1: clamor, Liv. 3, 28, 4; cf. robur, id. 28, 44, 5: curae, Hor. C. 3, 8, 17: quercus = corona civica (v. civicus, I.), Verg. A. 6, 772: civilis dies, the civil day (from midnight to midnight; opp. to the naturalis dies, from the rising to the setting of the sun), Varr. R. R. 1, 28, 1; Plin. 2, 77, 79, § 188; Macr. S. 1, 3: amor (opp. to naturalis), between citizens, Gell. 12, 1, 23.

— Esp.: jus civile. In gen., private rights, the law, as it protects citizens in their status, property, etc.: jus civile est aequitas constituta iis, qui ejusdem civitatis sunt, ad res suas obtinendas, Cic. Top. 2, 9: sit ergo in jure civili finis hic: legitimae atque usitatae in rebus causisque civium aequabilitatis conservatio, id. de Or. 1, 42, 188: qui jus civile contemnendum putat, is vincula revellit judiciorum, etc., id. Caecin. 25, 70; id. Off. 3, 17, 69; id. Balb. 11, 28; Gai Inst. 1, 1; Just. Inst. 1, 2, 1 sq.; opp. jus naturale: quodam tempore homines nondum neque naturali neque civili jure descripto fusi, etc., Cic. Sest. 42, 91.

— The body of Roman law relating to private rights, the Civil Law: ut si quis dicat jus civile id esse, quod in legibus, senatūs consultis, rebus judicatis, juris peritorum auctoritate, edictis magistratuum, more, aequitate consistat, Cic. Top. 5, 28: hoc civile (jus) quod dicimus (opp. causa universi juris ac legum), id. Leg. 1, 5, 17: de jure civili si quis novi quid instituit, Cic. Verr. 2, 1, 42, § 109; opp. jus nationum, id. Div in Caecil. 5, 18; opp. jus praetorium, the precedents of decisions by the praetor: nam quod agas mecum ex jure civili ac praetorio non habes, id. Caecin. 12, 34; 2, 4; cf. Dig. 1, 1, 7 pr. and § 1.

— In narrower sense, the code of procedure, the forms of process in the Roman law: civile jus, repositum in penetralibus pontificum, evulgavit (Licinius), Liv. 9, 46, 5 Weissenb. ad loc.: jus civile per multa saecula inter sacra caerimoniasque deorum abditum, Cn. Flavius vulgavit, Val. Max. 2, 5, 2; cf. Dig. 1, 2, 2, § 5 sqq.; plur.: inteream si... novi civilia jura, Hor. S. 1, 9, 39.

— Relating to public or political life, political, public, state-: scientia, politics, political science, Cic. Inv. 1, 5, 6; Quint. 2, 15, 33: quaestiones, id. 2, 15, 36: officia, id. 2, 15, 36, and 2, 4, 27: civilium rerum peritus, Tac. H. 2, 5: mersor civilibus undis, Hor. Ep. 1, 1, 16: vir, a statesman, πολιτικος, Quint. prooem. § 10; 11, 10, 15; 12, 2, 7; 12, 2, 21; 11, 1, 35.

— Esp. civil, opp. military (first in Livy): is gravis annis non militaribus solum sed civilibus quoque abscesserat muneribus, Liv. 9, 3, 5; cf.: civilis res haud magnopere obeuntem bella excitabant, id. 6, 22, 7.

— Trop. (cf. popularis, and the Gr. κοινός), demeaning one's self as a citizen; hence of distinguished persons, courteous, polite, civil, affable, urbane (so not before the Aug. per.; esp. freq. in Suet.; in Quint. only once): quid enim civilius illo? Ov. Tr. 4, 4, 13: sermo, Liv. 6, 40, 15: animus, id. 45, 32, 5; Tac. A. 1, 72; Suet. Caes. 75; id. Claud. 1; id. Dom. 12; cf. id. Calig. 3; id. Vesp. 12: parumque id non civile modo sed humanum etiam visum, unbecoming a private citizen, Liv. 5, 23, 5: et humano ingressu, Quint. 3, 8, 59 Spald.: incessu, Plin. Pan. 83, 7: civile ingenium, mira comitas, Tac. A. 1, 33; cf. id. ib. 2, 82: arma, id. H. 4, 3: civile rebatur, misceri voluptatibus vulgi, id. A. 1, 54; cf. id. ib. 2, 34; 3, 22; Plin. Pan. 78, 4; 87, 1: civilis circa amicos, Eutr. 7, 13: in cunctos, id. 10, 16.

—Sup., Eutr. 8, 1; Spart. Had. 20, 1.

—As subst.: cīvīle, is, n., courtesy: si quicquam in vobis non dico civilis sed humani esset, Liv. 5, 3, 9.

—Hence, adv.: cīvīliter. (Acc. to I.) Citizen-like: vivere, Cic. ap. Lact. 3, 14: certare, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 14, 3; Liv. 38, 56, 9; 33, 46, 3; Juv. 5, 112; Gell. praef. § 13.

— In judicial language, civilly (opp. criminally): agere, Dig. 47, 2, 92; 11, 6, 1; 47, 10, 37.

— (Acc. to 2.) As becomes a citizen, courteously, kindly, Ov. M. 12, 583; id. Tr. 3, 8, 41; Tac. A. 3, 76; 4, 21; id. H. 2, 91.

—Comp.: civilius, Plin. Pan. 29, 2; App. M. 9, p. 236, 10.

—Sup.: civilissime, Eutr. 7, 8.
 
top_lefttop_controlrow1_right
middle_left
middle_check
middle_arrow
middle_right
middle_left
middle_check
middle_arrow
middle_right
middle_left
middle_check
middle_arrow
middle_right
middle_left
middle_check
middle_arrow
middle_right
middle_left
middle_check
middle_arrow
middle_right